Deelsessie ‘Verzilver uw goud, draagvlak voor erfgoed in kleinere gemeenten’
Tijdens het Nationaal Monumentencongres op 14 november in Tilburg verzorgden Kunsten ’92 en het Netwerk Steunpunten Cultureel Erfgoed een deelsessie over draagvlak voor erfgoed in kleinere gemeenten. Jaap Pilon, voormalig cultuurwethouder in Veenendaal, leidde vol enthousiasme de discussie met het publiek en vroeg de 3 aanwezige wethouders te vertellen over draagvlak voor erfgoed in hun gemeenten. Wat vinden hun inwoners het meest waardevolle erfgoed? Waaruit blijkt draagvlak voor erfgoed in de gemeente, hoe werk je daaraan, hoe houd je de verbondenheid van mensen en wat levert erfgoed een gemeente eigenlijk op? En wat is juist de kracht van zo’n kleinere gemeente?
In de gemeenten van Janita Tabak (Kampen), Harriet Tiemens (Rheden) en Rik Gommers (Winterswijk) blijkt het draagvlak voor erfgoed groot. Niets voor niets zijn deze gemeenten genomineerd voor de BNG Bank Erfgoedprijs. Vanuit de zaal komt dat het cruciaal is dat er een wethouder is met hart voor cultureel erfgoed. Daarnaast kan erfgoed op verschillende manieren worden verankerd in de gemeentelijke organisatie en haar beleid voor de lange termijn, zoals ruimtelijk in streefbeelden en structuurvisies. De kracht van deze gemeenten is dat ze dicht bij de burger staan en met eenvoudige middelen (en weinig kosten) het bestaande enthousiasme voor erfgoed weten vast te houden en te benutten. Bijvoorbeeld door werk- en ontwerpsessies met inwoners, dorpsgesprekken en erfgoedcafés of het faciliteren van vergaderingen. Budget is echter wel van belang. Zo kan het als vliegwieleffect werken voor andere fondsen en subsidies. Het wegbezuinigen is in enkele gevallen niet mogelijk omdat subsidies al verkregen zijn voor meerjarenprogramma’s. Ook over de erfgoedambtenaar en zijn/haar beschikbare uren wordt gediscussieerd. Want, wie moet het enthousiasme voor erfgoed onder de inwoners faciliteren als er al te weinig tijd is voor de wettelijke taken? Van de aanwezigen heeft alleen Rheden twee fulltime erfgoedambtenaren. Belangrijker is echter het totaalplaatje, namelijk de mindset van collega’s binnen de gemeentelijke organisatie. Zorg ervoor dat je collega’s ook bewust zijn van erfgoed en leg slimme verbindingen, zodat je zelf niet al het werk hoeft te doen. Bijvoorbeeld de beleidsmedewerker duurzaamheid, die kan veel oppakken op het gebied van monumenten, landgoederen en duurzaamheid. Hierdoor ontstaat extra slagkracht en een grotere verankering van erfgoed doordat het ook een onderwerp van belang is op andere beleidsterreinen.
Vervolgens nam Edith den Hartigh, directeur van de Stichting Open Monumentendag, de Open Monumentendag en het publiek in de gemeenten Kampen, Rheden en Winterswijk onder de loep. Zij stelde dat de Open Monumentendag hét middel is om de burger te betrekken bij monumenten. Als gemeenten de Open Monumentendag niet steunen met financiële middelen, dan is het nog altijd van groot belang dat zij betrokkenheid tonen. Dat is bij deze drie gemeenten zeker het geval. En dan de kosten en baten. In zowel Kampen, Rheden als Winterswijk is men overtuigd van de culturele, sociaal-maatschappelijke en economische waarde van erfgoed. Verschillende onderzoeken van de afgelopen jaren laten bijvoorbeeld zien dat erfgoed meer oplevert dan het kost. Alleen komen de baten vaak niet terecht bij de partij die het geld uitgeeft, daar is dan in sommige gevallen een rol voor de gemeentelijke overheid weggelegd. Vanuit de zaal komen ook enkele bezorgde reacties, zoals uit Tiel, waar wethouder en gemeente niet overtuigd lijken van de waarde van cultureel erfgoed. Het advies uit de zaal is dan ook: trommel mensen op en maak zichtbaar hoeveel mensen erfgoed belangrijk vinden en zich daarvoor (willen) inzetten. Daar is de politiek gevoelig voor. En een andere tip die werd gedeeld: betrek raadsfracties en organiseer bijvoorbeeld een fietstocht langs monumenten in de gemeente.
Moderator: Jaap Pilon
Wethouders: Janita Tabak (Kampen), Harriet Tiemens (Rheden) en Rik Gommers (Winterswijk)
“Maak het grote enthousiasme van inwoners en vrijwilligers voor erfgoed zichtbaar, dan groeit ook het politieke draagvlak in gemeenten!”
Meer informatie:
www.nationaalmonumentencongres.nl
www.kunsten92.nl
www.netwerksteunpunten.nl
www.openmonumentendag.nl
